Waar is het rechtbankdrama gebleven?

Het spel tussen aanklager en getuige, advocaten die proberen alles en iedereen te slim af te zijn, juryleden die met elkaar in de clinch liggen en vooral verbale krachtmetingen om van te smullen. Dat waren de hoofdingrediënten van de grote rechtbankfilms van de vorige eeuw. Maar waar zijn ze gebleven?

Het is moeilijk aan te geven wanneer de laatste echt goede rechtbankfilm in de bioscopen verscheen. Was het Primal Fear (1996) met een weergaloze Edward Norton? Of heeft The Rainmaker van een jaar later de eer om de laatste film te zijn waarin het ‘Objection, your Honor’ overtuigend voor het voetlicht werd gebracht? Of heel misschien Al Pacino die met zijn raspende en allesoverheersende stem, de advocaat Keanu Reeves voor zijn karretje spande in The Devil’s Advocate.

Wanneer de laatste goede rechtbankfilm nu precies werd gemaakt is nauwelijks aan te geven, maar dat ergens eind jaren 90 begin 2000 de rechtbankfilm een serieuze knauw heeft opgelopen moge duidelijk te zijn. Maar waarom? Het is een vraag waarop ik maar slecht een goed antwoord kan vinden. Komt het doordat John Grisham en de verfilmingen van zijn boeken niet meer zo tot de verbeelding spreken, is het omdat de rechtbank van een bijna mythische plek is veranderd in een plek die we te goed kennen van tv?  Iets wat zeker geldt voor Amerika, waar menig zitting tegenwoordig live wordt uitgezonden op tv of op het internet?

Een pasklaar antwoord heb ik niet, enkel de constatering dat het wel weer eens tijd wordt voor een film waarbij rechter, getuige en advocaat weer schitteren. Want zeg nu zelf, wat was er mooier dan die elf juryleden die stuk voor stuk vielen voor Henry Fonda in 12 Angry Men of de manier waarop Judgment at Nuremberg je aan het denken zette over de schuld dan wel onschuld van de gewone Duitser tijdens de Tweede Wereldoorlog. Om nog maar niet te spreken van de weergaloze manier waarop advocaat Atticus Finch (Gregory Peck) opkwam voor de jonge zwarte man in To Kill a Mockingbird.

Veel meer dan een antwoord op de vraag uit de titel mag dit stuk dan ook gezien worden als een ode. Een ode aan mijn favoriete filmgenre en die klassieke rechtbankdrama’s van eind jaren ‘50, begin jaren ‘60 van de vorige eeuw. Die onvergetelijke stukken cinema waarin Henry Fonda, Charles Laughton, Gregory Peck, James Stewart en Spencer Tracy lieten zien hoe ongelofelijk goed zij als acteurs waren. In een genre waarbij de gemiddelde acteur genadeloos overklast werd door zijn betere collega. Hopelijk heb ik het fout en verschijnt er de komende jaren eindelijk weer een rechtbankklassieker. Tot die tijd zal mijn onderstaande top vijf niet veranderen en blijf ik uitkijken naar die nieuwe legendarische krachtmeting tussen advocaat en getuige.

1. Judgment at Nuremberg (1961)

2. To Kill a Mockingbird

3. 12 Angry Men (1957)

4. Anatomy of a Murder (1959)

5. Witness for the Prosecution (1957)